نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه شهید باهنر کرمان، مدرس دانشگاه

چکیده

هدف پژوهش حاضر «بررسی مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های فارسی ابتدایی (تألیف‌های جدید 1398)» است. به منظور وصول به هدف فوق از روش تحلیل محتوا استفاده کرده‌ایم. ابزار پژوهش سیاهه‌ی تحلیل محتوا بود. واحد تحلیل جمله و تصویر و واحد شمارش فراوانی بود. یافته‌های پژوهش حاکی است که میزان توجه به مؤلفه‌های ملی در کتاب های فارسی ابتدایی ۸۷/۲۹ درصد است. مؤلفه‌ی مشاهیر ملی با ۵۰۵ واحد از فراوانی بیشتری نسبت به مؤلفه‌های دیگر قرار دارد. پس از آن مؤلفه‌های ادبیات ملی با ۳۶۹ واحد و سیاست (در مقوله‌های جنگ، دفاع و استقامت) با ۳۶۴ واحد، خصوصیات ملی (میهن‌‌دوستی) و فرهنگ در جایگاه مناسبی قرار دارند. مؤلفه‌های دیگر که از توجه کمتری برخوردارند به ترتیب عبارتند از: زبان فارسی، اساطیر ملی، پرچم، هنر ایرانی، تاریخ و تمدن ایرانی، سرود ملی، آثار باستانی، دین، جغرافیا، اقوام و مکان‌های طبیعی ملی. هم‌چنین کتاب فارسی سال پنجم با ۶۱۸ واحد فراوانی و کتاب سال ششم با ۵۹۲ واحد فراوانی بیش از بقیه‌ی کتاب‌های فارسی در افزایش روحیه‌ی ملی فراگیران می‌کوشند. در نهایت محرز شد کتاب‌های فارسی ابتدایی به خصوص در توجه به چهار مؤلفه‌ی مشاهیر ملی، ادبیات ملی، سیاست و میهن‌دوستی به خوبی عمل کرده‌اند اما در توجه به مؤلفه‌های دیگر همچنان کاستی‌هایی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

-      احمدلو، حبیب؛ افروغ، عماد (۱۳۸۱)؛ «رابطه هویت ملی و هویت قومی در جوانان تبریز»، فصلنامه مطالعات ملی، س ۴، ش۱۳، صص 142-109.
-      پروند، محمدحسین (1385)؛ مقدمات برنامه ریزی آموزشی، تهران: نشر شیوه.
-    جدیدی نورآبادی، اکبر (۱۳۹۴)؛ «تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی و علوم اجتماعی از حیث توجه به هویت ملی بر محور استانداردهای مصوب»، فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، س 3، ش 11، صص 48-41.
-      جنکینز، ریچارد (۱۳۸۱)؛ هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: شیرازه.
-      حاجیانی، ابراهیم (۱۳۷۹)؛ «تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، س 2، ش ۵، صص 228-192.
-      حجازی، الهه؛ فرتاشی، سهیلا (۱۳۸۵)؛ «بررسی رابطه سبک‌های هویت و تعهد هویت با کیفیت دوستی»، فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی، س 1، ش ۳۶، صص 184-۱۶۷.
-      داوری‌اردکانی، نگار (۱۳۸۶)؛ «بررسی نمادهای هویت ایرانی و زبان فارسی»، فصلنامه مطالعات ملی، س ۸، ش ۲، صص 76-64.
-      ریو، جان مارشال (1388)؛ انگیزش و هیجان، ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش.
-      سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1385)؛ روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: اگاه.
-    صادق‌زاده، رقیه؛ منادی، مرتضی (۱۳۸۷)؛ «جایگاه نمادهای هویت ملی در کتاب‌های ادبیات فارسی و تاریخ(علوم انسانی)»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، س 7، ش ۲۷، صص 137-۱۲۵.
-      صالحی‌عمران، ابراهیم؛ شکیبائیان، طناز (۱۳۸۶)؛ «میزان توجه به هویت ملی در کتاب‌های ابتدایی»، فصلنامه مطالعات ملی، س ۸، ش 1، صص 76-۶۴.
-      عطاران، محمد (1383)؛ جهانی شدن و فناوری اطلاعات و تعلیم و تربیت، تهران: توسعه فناوری آموزشی مدارس هوشمند.
-      فتحی واجارگاه، کوروش (1384)؛ اصول برنامه‌ریزی درسی، تهران: ایران زمین.
-    فیاض، ایراندخت؛ ایمانی‌قوشجی، فریبا (۱۳90)؛ «بررسی نمادهای هویت ملی در کتاب‌های تاریخ و علوم اجتماعی در سال 89-1388»، فصلنامه روانشناسی تربیتی، س 6، ش 17، صص 63-۲۹.
-      قاسمی، یارمحمد (۱۳۸۳)؛ «بررسی میزان تعلق دانش‌آموزان متوسطه به هویت ملی»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت، س ۱، ش 19، صص 172-۱۴3.
-      کارسالاری، سیدنعمت‌الله (۱۳۸۶)؛ تحلیل محتوای مؤلفه‌های اویت ملی در کتاب‌های درسی راهنمایی، پایان‌نامه ارشد، مازندران، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
-      کاستلز، مانوئل (۱۳۸۵)؛ عصر اطلاعات، ترجمه افشین خاکباز، احمد عقیلیان، تهران: طرح نو.
-      گوتک، جرالد (1387)؛ مکاتب فلسفی و آراء تربیتی، ترجمه محمدجعفر پاک‌سرشت، تهران: سمت.
-      مجتهدزاده، پیروز (۱۳۸۹)؛ «هویت ملی و تاریخ‌نگاری»، کتاب ماه، دوره 4، ش 134، صص 23-18.
-      مشایخ، فریده (1383)؛ دیدگاه‌های نو در برنامه‌ریزی آموزشی، تهران: سمت.
-    معروفی، یحیی، پناهی توانا، صادق (۱۳۹۲)؛ «جایگاه مؤلفه‌های ملی ـ مذهبی در محتوای کتاب‌های ادبیات فارسی دوره متوسطه»، فصلنامه تعلیم و تربیت، دوره 13، ش ۱2۰، صص 103-۸۴.
-      ملکی، حسن (1388)؛ برنامه‌ریزی درسی،مشهد: پیام اندیشه.
-      منصوری، علی؛ فریدونی، آزیتا (۱۳۸۸)؛ «تبلور هویت ملی در کتاب‌هادرسی بررسی محتوایی کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی»،فصلنامه مطالعات ملی، س ۱۰، ش ۲، صص 48-28.
-      نادرپور، نادر (۱۳۷۳)؛ «ایرانیان یکه سواران دوگانگی»، ایران نامه، دوره 12، ش ۴۷، صص 472-۴۳۹.
-      هاشمی، سیدضیاء؛ قربانعلی‌زاده، مژده (۱۳۹۲)؛ «هویت ملی در کتاب‌هادرسی جامعه‌شناسی 1 و2»، فصلنامه جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، دوره 4، ش 4، صص 207-۱۷۵.
-      ورجاوند، پرویز (۱۳۷۳)؛ «آیین‌های ملی عامل حفظ وحدت ملی»، گزارش، س 5، ش ۷۳، صص 56-55.
یارمحمدیان، محمدحسین (1386)؛ اصول برنامه‌ریزی درسی، تهران: یادواره کتاب.