نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
2 دانشجوی دکتری تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
امروزه اسناد هویتی به‌عنوان دسته‌ای از مواد آرشیوی و مدارک هویت‌بخش جمعی هر کشوری به‌شمار می‌آیند؛ شناسنامه (سجل) نخستین و مهم‌ترین سند هویتی ایرانیان در ابتدای سده بیستم محسوب می‌شود و اولین سندی است که حامل بار هویتی جمعی و فراگیرایرانی بود. قاموسی که وقایع تلخ و شیرین همچون روز ولادت، زمان ازدواج، نام فرزندان، طلاق یا مرگ همسر و روز وداع صاحبش در آن ثبت و ضبط می‌گردد. اصولاً در تقسیم‌بندی اسناد تاریخی، شناسنامه را زیر مجموعة اسناد دیوانیات و در گروه اسناد دیوانی ـ هویتی دوره معاصر قرار می‌دهند.
این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که ساختار و محتوای اسناد هویتی (سجل/ شناسنامه) در ایران چگونه شکل گرفته و تداوم و تحول یافته و کارکردهای هویتی این سند مهم چیست و از چه عواملی تأثیر پذیرفته‌اند؟ پژوهش حاضر قصد دارد ابتدا به امر انتساب و هویت ساکنان ایران قبل از ایجاد دولت مدرن بپردازد و سپس شناسنامه/ سجل را از منظر کارکردهای هویتی و علم سندشناسی درطول یک قرن گذشته مورد مطالعه قرار دهد.
یافته‌ها و نتایج: نتیجة این تحقیق گویای آن است که ساختار و محتوای شناسنامه‌ها در طی یکصدة اخیر تابع گفتمان حاکم متأثر از نظام دیوان‌سالار دولتی، بروکراسی پویا و فضای فرهنگی حاکم می‌باشند.
کلیدواژه‌ها
)