نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
2 دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران (نویسنده مسئول).
3 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران
4 دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسه نقش رسانه‌های جمعی و اجتماعی در احساس تعهد به هویت ملی بود. روش تحقیق ازنظر دستیابی به هدف از نوع کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری اطلاعات از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق مشتمل بر تمامی نوجوانان (11 تا 18 سال) شهر اردبیل به تعداد 50000 است که از بین آن‌ها 380 نفر به‌عنوان نمونه با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب گردید. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته برای رسانه‌ها و پرسشنامه استاندارد سلگی و همکاران (1394) برای تعهد به هویت ملی استفاده شد. برای سنجش اعتبار ابزار تحقیق از اعتبار صوری و برای پایایی ابزار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که این مقدار برای پرسشنامه‌ها بالاتر از 7/0 به دست آمد. داده‌ها از طریق آزمون‌های t تست و تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) در نرم‌افزار SPSS تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج نشان داد رسانه‌های جمعی و اجتماعی نقش متفاوتی در تعهد هویت ملی و ابعاد آن (اجتماعی، تاریخی، فرهنگی و سیاسی) در بین نوجوانان دارند. به‌طوری‌که تعهد به هویت ملی و ابعاد آن در بین نوجوانانی که رسانه‌ی غالب آنان از نوع اجتماعی است کمتر از نوجوانانی است که رسانه‌ی غالب آنان از نوع جمعی است. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که 6/21 درصد از تعلق فرهنگی، 9/29 درصد از تعلق تاریخی، 9/16 درصد از تعلق سیاسی و 9/32 درصد از تعلق اجتماعی نوجوانان از طریق تفاوت در اثر نوع رسانه (جمعی و اجتماعی) تبیین می‌شود؛ بنابراین نتیجه گرفته می‌شود که نوع رسانه نقش بسیار مهمی در تعهد نوجوانان از هویت ملی ایفا می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- ابراهیمی پـور، حـوا؛ امام‌جمعه زاده، سـیدجواد؛ ملـکان، مجیـد و محموداوغلـی، رضـا (1392)؛ «رابطه‌ی مصـرف اینترنتی و سـبک زندگی در بین دانشـجویان دانشـگاه اصفهـان»، فصلنامه‌ی رفـاه اجتماعی، 14(55)، 314-291.
- ابوالحسنی، سید رحیم (1387)؛ «مؤلفه‌های هویت ملی با رویکردی پژوهشی»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 38(4)، 22-1.
- افشانی، سیدعلیرضا و موسوی ندوشن، سیدمحمد (1396)؛ «بررسی رابطه بین مصرف رسانه و هویت ملی از دیدگاه جوانان 29 ـ 15 ساله شهر یزد در سال 1394»، رسانه، 28(1)، 136-121.
- اینگلهارت رونالد و پل آر آبرامسون (1378)؛ «امنیت اقتصادی و دگرگونی ارزشی»، ترجمه شهناز شفیع‌خانی، نامه پژوهش، شماره 15-14.
- اینگلهارت، رونالد (1400)؛ تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، مریم وتر، تهران: نشر کویر، چاپ چهارم.
- بیات، بهرام و قنبری برزیان، علی (1397)؛ «تبیین ارتباط رسانه‌های ارتباط‌جمعی و فضای مجازی با هویت ملی (موردمطالعه: جوانان عرب‌زبان اهواز)»، پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 11(3)، 28-1.
- پاستر، مارک (1377)؛ عصر دوم رسانه‌ها، ترجمه غلامحسین صالح یار، تهران: مؤسسه ایران.
- تاجیک، محمدرضا (1384)؛ روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
- حاجیانی، ابراهیم (1388)؛ جامعهشناسی هویت ایرانی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
- جعفری، علی؛ فرامرزیانی، سعید (1399)؛ «نقش شبکه‌های اجتماعی موبایلی در هویت شخصی مدرن در میان جوانان شهر اردبیل»، فصلنامه مطالعات ملی، 21(2)، 88-69.
- ربانی، علی؛ ربانی، رسول؛ حسنی، محمدرضا (1388)؛ «رسانه‌های جمعی و هویت ملی مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه اصفهان»، پژوهش‌های ارتباطی، 16(58)، 93-65.
- رجایی، فرهنگ (1399)؛ مشکل هویت ایرانیان امروز، تهران: نشر نی. چاپ دهم.
- رزازی فر، افسر (1379)؛ «الگوی جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، 2(5)، 132-101.
- سلگی، محمد؛ اسکندری، حسین؛ دلاور، علی؛ برجعلی، احمد (1394)؛ «ساخت، پایاسازی و اعتباریابی آزمون هویت ملی و اجتماعی»، فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 5(20)، 54-95.
- صدیق سروستانی رحمت اله، قادری صلاح‌الدین (1388)؛ «ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی هویت دانشجویان بر مبنای مؤلفه‌های سنتی و مدرن (به تفکیک دانشگاه محل تحصیل)»، تحقیقات فرهنگی ایران، 2(4)، 65-35.
- غیبی، نوشین (1396)؛ مطالعه نقش رسانه‌های جمعی در هویت ملی زنان شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، پردیس علوم انسانی و اجتماعی - دانشکده علوم اجتماعی.
- فخار، جلیل؛ دهشیری، محمدرضا؛ مطلبی، مسعود؛ کمالی زاده، محمد (1400)؛ «جهانی‌شدن و تأثیر آن بر هویت ملی در جمهوری اسلامی ایران بررسی پیمایشی از منظر دانشجویان گروه علوم انسانی و فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 13(3)، 568-548.
- کاستلز، مانوئل (1389)؛ عصر اطلاعات: اقتصاد جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه شبکه‌‌ای)، جلد اول، ترجمه: احد علیقلیان و افشین خاکباز، انتشارات طرح نو، چاپ ششم.
- کریمی پور، یدالله؛ متقی، افشین؛ عبدی، عطاالله و عزیزی فر، محمدجواد (1397)؛ «نگرشی بر هویت‌های متأثر از فضای سایبرنتیک بر امنیت داخلی»، فصلنامه انتظام اجتماعی، 10(1)، 172-145.
- گرینفیلد، لیا (1387)؛ ملت، دایره المعارف ناسیونالیسم، ترجمه نسرین طباطبائی، تهران: کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه.
- گیبینز، جان و ریمر، بو (1388)؛ سیاست پست‌مدرنیته، ترجمه: منصور انصاری، تهران: نشر گام نو، چاپ چهارم.
- گیدنز، آنتونی (1398)؛ تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه: ناصر موفقیان، تهران: نشر نی، چاپ یازدهم.
- گیدنز، آنتونی (1399)؛ پیامدهای مدرنیته، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز، چاپ دهم.
- گیدنز، آنتونی (1400)؛ جامعهشناسی، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: نشر نی. چاپ سی‌و‌پنجم.
- معقولی، نادیا؛ شیخ مهدی، علی و قبادی، حسینعلی (1391)؛ «تحلیل جامعه‌شناسانه هویت ملی و مؤلفه‌های آن در فیلم‌های بهرام بیضایی»، مجله جامعهشناسی هنر و ادبیات، 4(2)، 134-115.
- مهدی زاده، سیدمحمد (1400)؛ نظریه‌های رسانه اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: همشهری، چاپ نهم.
- موسوی ندوشن، سیدمحمد (1395)؛ بررسی رابطه بین استفاده از رسانه‌ها و هویت ملی جوانان شهر یزد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
- میلر، دیوید (1383)؛ ملیت، ترجمه داود غرایاق زندی، تهران: تمدن ایرانی.
- هال، استوارت (1383)؛ «هویت‌های قدیم و جدید، قومیت‌های قدیم و جدید»، فصلنامه ارغنون، 2 (24)، 352-319.
- یوسفی، علی (1380)؛ روابط بین قومی و تأثیر آن بر هویت ملی اقوام در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، 2(8)، 29-1.
- Castells, M. (1997); The power of identity (Vol. 2), Malden (MA, USA) and Oxford (UK):
- Mc Quail Denis (2006); Mass Communication Theory، Fifth edition، Sage، London PP, 162-187.
)