نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی،گروه آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان، اردبیل، ایران
2 استادیار زبان و ادبیات، گروه آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان علامه طباطبایی، اردبیل، ایران
چکیده
توجه به هویت ملی دانش‌آموزان، بسیار حائز اهمیت است و یک برنامه کامل و جامع، در این زمینه، موردنیاز است. پژوهش حاضر، باهدف بررسی میزان توجه، به موضوع هویت ملی، در کتب مطالعات اجتماعی پایه‌های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، اجرا شد. این پژوهش، توصیفی_تحلیلی بوده و با روش آنتروپی شانون است. جامعه‌آماری، کتب مطالعات اجتماعی پایه‌های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، در سال تحصیلی 1401_1400، بود. نمونه آماری نیز، برابر با جامعه آماری، در نظر گرفته شد. همچنین، با استفاده از فهرست وارسی از ابعاد هویت ملی، با 9 بعد و 37 مؤلفه، داده‌ها، جمع‌آوری شدند. نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون، نشان داد که از بررسی کتب مطالعات اجتماعی پایه‌های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، از مجموع 283 واحد شمارش‌شده مربوط به هویت ملی، از کل 1331 واحد گزاره (متون، تصاویر، فعالیت‌ها و پرسش‌های) موجود در جامعه آماری، بعد فرهنگ و میراث فرهنگی با 108 مورد، بیش‌ترین و بعد سیاسی با 5 مورد، کم‌ترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. بیش‌ترین ضریب اهمیت نیز با مقدار (179/0)، مربوط به بعد اجتماعی و کم‌ترین ضریب اهمیت با مقدار (112/0) مربوط به بعد ملیت بود. نتایج نشان داد که میزان توجه به ابعاد هویت ملی، در این کتب، متفاوت است و به بعضی ابعاد و مؤلفه‌ها، کم‌توجه شده است. همچنین به ابعاد و مؤلفه‌های هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعی پایه‌های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، به‌طور متعادل و متوازن اشاره نشده است.
کلیدواژه‌ها
- آسمان‌دره، عبدالحمید؛ بخت، منصور (1400)؛ «راه‌کارهای ارتقای هویت فردی و ملی دانش‌آموزان»، فصلنامه رویکردی نو در علوم تربیتی، دوره 4، شماره 1: 15ـ8.
- آمره، محمد (1399)؛ «مفهوم هویت ملی، از منظر جغرافیای سیاسی فضای مجازی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 21، شماره 2: 174ـ157.
- ایشانی، طاهره؛ حاجی‌حسین، منیژه (1396)؛ «نقش کتاب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی در هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 18، شماره 2: 131ـ115.
- ایمان‌زاده، معصومه؛ فرخی، نورعلی؛ بهرامی، هادی (1398)؛ «تعیین روابط ساختاری بین سرمایه روان‌شناختی و هویت ملی_اجتماعی با میانجیگری فرهنگ شهروندی دانش‌آموزان دختر دوره دوم دبیرستان»، مجله روان‌شناختی اجتماعی، دوره 7، شماره 51: 11ـ1.
- پاشایی، ماریا؛ علمی، محمود؛ ابراهیم‌پور، داوود (1401)؛ «تبیین رابطه اثرگذاری عدالت اجتماعی ادراک شده، بر میزان پایبندی جوانان شهرهای تبریز و بوکان به هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 23، شماره 1: 144ـ125.
- جعفری، احمد؛ یزدانی، مرجان؛ قنادی، مجید (1393)؛ «بررسی عوامل مرتبط با هویت ملی دانش‌آموزان متوسطه شهر کرج»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 15، شماره 58: 168ـ147.
- جنکینز، ریچارددین (1381)؛ «هویت اجتماعی»، ترجمه: تورج یاراحمدی، تهران: انتشارات شیرازه.
- چگینی، عباس (1397)؛ «نقش هویت ملی، در مقابله با تهدیدات آینده»، مجله سیاست دفاعی، دوره 27، شماره 105: 173ـ145.
- حاجیانی، ابراهیم (1379)؛ «تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 2، شماره 5: 228ـ192.
- داوودی، ابراهیم؛ ملکی، عباس (1393)؛ «بحران هویت و تأثیر آن بر امنیت فرهنگی و اجتماعی در ایران»، فصلنامه علمی مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی، دوره 9، شماره 30: 31ـ17.
- دهقان‌منشادی، منصور؛ شاهرخی‌نیا، مریم (1400)؛ «تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی پایه سوم ابتدایی، بر اساس توجه به مهارت هوش هیجانی»، فصلنامه علمی تخصصی پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی، دوره 3، شماره 1: 61ـ47.
- ساعی، منصور (1389)؛ «بازنمایی ابعاد تاریخی و سیاسی هویت ملی، در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران»، دوفصلنامه پژوهش سیاست، دوره 5، شماره 7: 142ـ113.
- شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389)؛ «شاخص‌های راهبردی ابعاد و مؤلفه‌های فرهنگی»، ویرایش سوم.
- علوی‌مقدم، سیدبهنام؛ افراسیابی، مهدیه (1400)؛ «مقایسه میزان حضور مؤلفه‌های هویت ملی، در کتاب‌های قدیم و جدید زبان انگلیسی نظام آموزش‌وپرورش رسمی ایران»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، دوره 16، شماره 60: 174ـ147.
- فرهادی، عزیز؛ سینایی، سید عطاالله؛ احمدی، حمید (1400)؛ «نقش لرها در تقویت هویت ملی در عصر پهلوی، با تأکید بر مؤلفه زبان فارسی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 22، شماره 4: 109ـ91.
- فیاض، ایران‌دخت؛ ایمان‌قوشچی، فریبا (1389)؛ «بررسی نمادهای هویت ملی، در کتاب‌های درسی تاریخ و علوم اجتماعی دوره متوسطه رشته‌های علوم انسانی، تجربی و ریاضی در سال‌تحصیلی 89ـ88»، فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، دوره 6، شماره 17: 63ـ29.
- قربانی، قدرت‌الله (1383)؛ «هویت ملی از دیدگاه شهید مطهری»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 5، شماره 18: 86ـ63.
- گنجی، محمدحسن (1378)؛ «جغرافیای ایران گاهواره هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 1، شماره 1: 78ـ68.
- مجتهدزاده، پیروز (1389)؛ «دموکراسی و هویت ایرانی»، سالنامه سیاسی و اقتصادی، شماره 221: 31ـ9.
- محمدی، مهدی؛ صفری، فرشته؛ جعفری‌هرندی، رضا (1397)؛ «جایگاه هویت ملی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی ایران»، دوفصلنامه علمی_پژوهشی پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29: 17ـ1.
- محمودی، سیروس (1398)؛ «بررسی وضعیت مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های درسی پایه دوازدهم»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 20، شماره 2: 76ـ61.
- ---- (1399)؛ «بررسی جایگاه هویت دینی و انقلابی در سند تحول بنیادین آموزش و پروش»، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره 28، شماره 47: 182ـ159.
- معمار، رحمت‌الله (1378)؛ «سنجش گرایش به هویت تاریخی»، تهران: اداره کل مطالعات مرکز تحقیقات و سنجش برنامه‌ای سازمان صداوسیما.
- معروفی، یحیی؛ پناهی‌توانا، صادق (1392)؛ کتاب‌های ادبیات فارسی دوره متوسطه و بازنمایی مؤلفه‌های هویت ملی، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 14، شماره 3: 122ـ108.
- ملکی، سپیده؛ اسداللهی، مصطفی؛ شاهرودی، فاطمه (1395)؛ «بازنمایی هویت ملی ایران در طراحی گرافیک با تأکید بر عصر جهانی‌شدن»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 17، شماره 67: 82ـ69.
- موسی‌آبادی، رضا؛ فخراسلام، بتول (1398)؛ «بازتاب هویت ملی و مؤلفه‌های آن در شعر شاعران برجسته‌ی عصر معاصر»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 20، شماره 77: 58ـ39.
- میرفردی، اصغر؛ سلامتیان، درنا (1400)؛ «بررسی رابطه هویت ملی و رفتار محیط زیستی در بین دانشجویان رشته‌های علوم انسانی دانشگاه شیراز»، فصلنامه مطالعات ملی، سال 22، شماره 88: 159ـ137.
- نجار‌نهاوندی، مریم؛ قربان‌علی‌زاده، مژده (1393)؛ «تحلیلی بر هویت ملی در کتب درسی»، نشریه پژوهش‌های تربیتی، شماره 29: 101ـ79.
- هاشمی، سیدضیاء؛ قربان‌علی‌زاده، مژده (1393)؛ «هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 15، شماره 4: 71ـ49.
- Abela, Ma (2005); Shaping a National Identity: Malta in European Union, International Journal of Sociology, Volome 35, Issues 4: 10-27.
- Bonomi, Giampaolo; Gennaioli, Nicola; Tabellini, Guido (2021); Identity, Beliefs, And Political Conflict, The Quarterly Journal of Economics, Volume136, Issues4: 2371_2411.
- Briandana, Rizki; Azmawati, Azman. Azman (2021); The influx of national identity: “imagined communities” on Indonesian audience in Indonesia and Malaysia frontier, Journal Studi Komunikasi, Volume5, Issues1: 24_36.
- David, Ohad; Bar_tal, Daniel (2009); A Sociopsychological Conception of Collective identity: The Case of National identity as an Example, Personality and Social Psychology Review, Volume13, Issues4: 354_379.
- Flasche, Stefan; Edmunds, W John (2021); The role of schools and school-aged children in SARS-COV-2 transmission, The Lancet Infectious Diseases, Volume21, Issues3: 298_299.
- Kalin, Michael; Siddiqui, Niloufer (2020); National Identity, religious tolerance, and group conflict: Insights from a survey wxperiment in Pakistan, Conflict Management and Peace Science, Volume37, Issues1: 58_82.
- Leidy, Heather.J; Gwin, Jess A (2020); Growing up strong: The importance of physical mental and emotional strength during childhood and adolescence with focus on dietary factors, Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, Volume45, Issues2: 1071_1080.
- Mariati, Mariati; Abbas, Ersis Warmansyah; Mutiani, Mutiani (2021); The Social Science Contribution Through Social Studies Learning, The Innovation of Social Studies Journal, Volume2, Issues2: 110_120.
- Tajfel, Henri (1987); Social identity and intergroup relation, New York: Cambridgee University Press.
- Umana_Taylor, Adriana j; Kornienko, olga; Mcdermott, Elana R; Motti_Stefanidi, Frosso (2020); National identity development and friendship network dynamics among immigrant nonimmigrant youth, Journal of Youth and Adolescence, Volume49, Issues3: 706_723.
- Vaara, Eero; Tienari, Janne; Koveshnikov, Alexei (2021); From Cultural differences to Identity Politics: A Critical Discursive Approach to National Identity in Multinational Corporations, Journal of Management Studies, Volume58, Issues8: 2052_2081.
- Vosylis, Rimantas; Erentaite, Rasa; Klimstra, Theo (2021); The Material Context of Adolescent identity Formation: A Family Economic Stress Approach, International Journal of Theory and Research, Volume21, Issues3: 200_218.
- Windari, Tri (2021); National identity Attachment and its Variables, Journal of International Womens Studies, Volume22, Issues3: 81_95.
)