نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 * کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران
2 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش هوش‌معنوی بر بحران هویت دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم بوده است. روش تحقیق از نوع شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه‌آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم در سال 1399ـ1398بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌‌‌‌‌ای چندمرحله‌ای 60 دانش‌آموز انتخاب و به‌طور تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل جایگزین شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامه‌‌ی «بحران هویت احمدی (1376)»، مورداستفاده قرار گرفت. گروه آزمایش طی 10 جلسه‌‌ی 90 دقیقه‌ای تحت آموزش بسته‌‌ی هوش‌معنوی کینگ (2008) قرار گرفتند. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل کواریانس انجام شد. یافته‌ها نشان داد که تفاوت گروه کنترل و آزمایش با توجه به تأثیر هوش معنوی بر متغیر وابسته (کاهش بحران هویت)، معنادار است و آموزش هوش معنوی باعث کاهش بحران هویت می‌شود. براساس نتایج پیشنهاد می‌شود مشاوران و مربیان به‌منظور کاهش بحران هویت در نوجوانان برنامه‌هایی برای آموزش و رشد هوش معنوی در آن‌ها در نظر بگیرند.
کلیدواژه‌ها
- محمدی نسب، مهری، همایونی، علیرضا و مجیدی یایچی، نفیسه (1399)؛ «بررسی رابطه همبستگی خانواده و الگوی ارتباطی والدین با بحران هویت نوجوانان»، پژوهش‌های جامعه‌شناختی، دوره 14، شماره 2، صص 130-119.
- برجعلی، زهرا و خسروی، زهره (1395)؛ «رابطه میان مؤلفه‌های هوش معنوی و هویت فردی»، اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره 12، شماره 1، صص 97- 115.
- پرکی، اسماء و ناستی زایی، ناصر (1400)؛ «بررسی هویت ملی و مدرن دانش‌آموزان شهر سراوان»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 22، شماره 3، صص 107-91.
- پیروی، ناهید و رجایی، علیرضا (1395)؛ «اثربخشی تقویت هوش معنوی بر کاهش بحران هویت نوجوانان»، قم: دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران، Qom،https://civilica.com/doc/610253.
- تاج‌آبادی هرات، جعفر (1391)؛ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش مؤلفه‌های ﻫﻮش ﻣﻌﻨﻮی ﺑﺮ عزت‌نفس و ﺳﺎزﮔﺎری داﻧﺶ آﻣﻮزان ﭘﺴﺮ دوره‌ی ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ شهر هرات، استاد راهنما: زهرا قادری، استاد مشاور: سیده مریم حسینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، ﮔﺮوه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
- حاتمی کیا، محمد، خاک نژاد، محمدصادق و آزاد لطف، علی (1395)؛ «بررسی تأثیر رابطه مذهب بر بحران هویت در بین نوجوانان شهر دهدشت در سال 1394»، سومین کنفرانس بین‌المللی علوم و مهندسی، https://civilica.com/doc/491913.
- حیاتی، مژگان، احمدی الموتی، فاطمه و پور حسن، صابر (1395)؛ «بررسی ابعاد بحران هویت در دوران نوجوانی»، تهران: کنفرانس ملی دانش و فناوری روانشناسی، علوم تربیتی و جامع روانشناسی ایران، Tehran،https://civilica.com/doc/591235.
- رجایی، علیرضا، بیاضی، محمدحسین و حبیبی‌پور، حمید (1388)؛ «باورهای مذهبی اساسی، بحران هویت و سلامت عمومی جوانان»، روانشناسان تحولی، دوره 6، شماره 22، صص 97-107.
- رجبی، صدیقه (1393)؛ ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﺔ ﻫﻮش ﻣﻌﻨﻮی و ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺷﺎدﻛﺎﻣﻲ، استاد راهنما: محمدتقی فراهانی فرمهینی، استاد مشاور: مهناز شاهقلیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی عمومی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی.
- سازگار، ملیحه (1389)؛ اثربخشی آموزش مؤلفه‌های هوش معنوی بر بهزیستی ذهنی دانشجویان دختر پردیس قم، استاد راهنما: فرامرز سهرابی، استاد مشاور: معصومه اسماعیلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
- سهرابی، فرامرز (1387)؛ مبانی هوش معنوی. فصلنامۀ سلامت روان، دوره 1، شماره 1، صص 18-14.
- شیردل، الهام، حامی کارگر فاطمه و انجم شعاع، فاطمه (1400)؛ رابطه بین سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با هویت ملی دختران نوجوان شهرستان کرمان، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 22، شماره 2، صص 87-69.
- عالمی، شهاب‌الدین (1395)؛ «تبیین نقش هویت دینی معنوی در بحران هویتی کلان‌شهر امروزی»، تهران: چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی،https://civilica.com/doc/520537.
- قلعه‌نویی، فرشته و اکبری، اشکبوس (1395)؛ «رابطه مکانیزم‌های دفاعی و بحران هویت با پیروی از مد در دانشجویان دانشگاه اردکان»، مجله پیشرفتهای نوین در علوم رفتاری، دوره 1، شماره 5، صص 40-50.
- کاکیا، لیلا (1389)؛ «تأثیر مشاوره گروهی مبتنی بر واقعیت درمانی بر بحران هویت در دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی»، مجله اصول بهداشت روانی، دوره 1، شماره 12، صص 7-430.
- کهندانی، آمنه، شیرازی، فائزه و عسگری، فاطمه (1394)؛ «نوجوانی و رابطه آن با بحران هویت»، همایش بین‌المللی روانشناسی و فرهنگ زندگی، https://civilica.com/doc/426417.
- مرعشیان، فاطمه سادات و صفرزاده، سحر (1396)؛ «رابطه التزام عملی به اعتقادات اسلامی و جو عاطفی خانواده با بحران هویت در دانشجویان دختر»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، دوره 9، شماره 34، صص 81-94.
- مریدی، محمدرضا و تقی زادگان، معصومه (1386)؛ بررسی بحران هویت در بین دانش‌آموزان: نمونه موردی دانش‌آموزان شهر لار در سال تحصیلی 85-1384، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 8، شماره 2، صص 168-145.
- نجفی، حسن، ملکی، حسن، سبحانی نژاد، مهدی، مصباح، علی (1400)؛ هویت دینی و پیش بایسته‌های طراحی برنامه درسی، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 22، شماره 2، صص 26-3.
- نجفی، محمود، احدی، حسن و دلاور، علی (1385)؛ «بررسی رابطه کارایی خانواده و دین‌داری با بحران هویت»، ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد، شماره 16، صص 17-26.
- نمازیان، مریم (1392)؛ اثربخشی آموزش هوش‌معنوی بر میزان گرایش به تفکر انتقادی و خلاقیت هیجانی، استاد راهنما: افسانه توحیدی، استاد مشاور: مسعود باقری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
- نیک آمال، میترا و شادمان‌فر، نسرین (1393)؛ «ارتباط هوش معنوی با تاب‌آوری روان‌شناختی در دانشجویان». نشریه تحقیقات روان‌شناختی، دوره 6، شماره 22، صص 111-126.
- وطن‌پرست، محبوبه و پارسب، ساناز و شهسوارزاده جنگی، نسرین (1394)؛ «بررسی رابطه‌ی دین‌داری و بحران هویت در بین دانش آموزان دبیرستانی شهرستان بم»، بم: همایش بین‌المللی روانشناسی و فرهنگ زندگی، https://civilica.com/doc/426301.
- Bartone, P. T (2005); "The need for positive meaning in military operations: Reflections on AbuGhraib" Military Psychology, Volume 17, 315-324.
- Berzonsky, M. D (2005); "Ego identity: A personal standpoint in a postmodern world" Identity: An International Journal of Theory and Research, Volume 5, Number 2, pp. 125-136.
- Huffman, M.O. (2013); "Identity styles mount antisocial youth prevalence and corvelative". addict behavior, Volume 74, pp. 59-47.
- Kroger, J (2013); Identity in adolescence, the balance between self and other, New York, Rout ledge.
- Lecky, p (2013); Identity styles: A theory of personality, shoe string press, New York.
- Justin B,& Smith.Timothy B (2003); "The Spiritual Self: toward a Conceptualization of Spiritual Identity Development". Journal of Psychology and Theology, Volume 31, Number 2, pp. 129-142.
- Revell, L (2008); "Spiritual development in public and religious schools: A case study." Religious Education. Volume 103, pp. 102-118.
- R. Scott (2005); "Personal identity: moving beyond Essence." International Journal of Childrens spirituality, Volume 10, Number 1, pp. 5-16.
- Wigglesworth, Cindy. (2004); "Spiritual intelli- gence and why It Matters ."The Inner words Mes-senger, A Newsletter to Spark the Inner Journey, Retrieved from internet: www.consciouspursuits. Com.
)