نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی جغرافیای سیاسی ـ جنوب‌غرب آسیا، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

3 استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

چکیده

ژئوپلیتیک عمومی، عرصه خلق، جعل، بازتولید و در نهایت، بازنمایی هویت‌هاست. این بازنمایی‌ها، بسته به مقیاس انتشار، ادراکات ذهنی و بین‌الاذهانی آحاد و جوامع انسانی را متأثر ساخته و با توجه به تکثّر رسانه‌ها به مثابه اصلی‌ترین ابزار انتشار و هم‌چنین، اجتماعی شدن آنها، گونه‌های متفاوتی از ژئوپلیتیک عمومی را ‌در قبال مسأله‌ای واحد، پدید می‌‌آورد. سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران در قبال تروریسم نیز، موضوعی است واحد که هر یک از عوامل و کنشگران؛ اعم از منطقه‌ای و بین‌المللی، دولتی و غیردولتی، فردی و یا نهادی؛ با خوانش و زاویه دید خود سراغ آن رفته و لاجرم، به بازنمایی آن پرداخته‌اند. پژوهش پیشِ رو، با تحلیل نشانه‌شناختی منتخبی از آثار مصوّر منتشر شده در این موضوع، سه گونه اصلی: حامیانه، منتقدانه و خصمانه در این بازنمایی‌ها را شناسایی کرده و ضمن ارائه‌ی مستندات کمّی‌ و کیفی از آثار مورد مطالعه، به تشریح نتایج این سه گونه از ژئوپلیتیک عمومی پرداخته‌ و مهم‌ترین سویه‌های هویتی دنبال شده در آنها را آشکار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

-    تفضلی، بیژن (1388)؛ بازنمایی اخبار تروریسم قومی و مذهبی در رسانه‌های صدای امریکا و بی.‌بی.‌سی فارسی: مورد گروه جندالله و عبدالمالک ریگی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
-      چندلر، دانیل (1387)؛ مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه پارسا، سوره‌ی مهر، تهران
-      حسنی‌سعدی، محمدحسین (1393)؛ بازنمایی ژئوپلیتیکی ایران در فیلم‌های‌هالیوودی از سال 2000 میلادی تا کنون، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، دانشکده‌ی جغرافیا، دانشگاه تهران.
-      خاتونی، مجتبی (1394)؛ «ژئوپلیتیک عمومی؛ جستاری از اندیشه و عمل جغرافیایی برای پیشرفت»، چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، اردیبهشت 1394، تهران.
-    -------- (1394)؛ «کنش ژئوپلیتیکی؛ رهیافتی کارآمد در تحلیل بحران‌های ملی و بین‌المللی»، اولین همایش روش‌های تحلیل اطلاعات، دانشکده اطلاعات وزارت اطلاعات، تهران، خرداد 1395.
-      -------- (1394)؛ تحلیل ژئوپلیتیکی عملکرد گروه‌های تروریستی در رسانه‌های اجتماعی، مطالعه موردی: داعش، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دپارتمان جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، مرداد 1394.
-    خاتونی، مجتبی؛ یزدان‌پناه، کیومرث؛ افضلی، رسول (1395)؛ «مطالعه ژئوپلیتیک عمومی داعش؛ مطالعه موردی: جیش‌الصفوی و ملت صلیب»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات ملی، دوره 17، ش 66، صص 128-109.
-      دانسی، مارسل (1388)؛ نشانه‌شناسی رسانه‌ها، ترجمه گیویان و دوران، تهرانه: نشر چاپار.
-      رنجگر، لیلا (1391)؛ رسانه و قدرت در ژئوپلیتیک، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
-      قره‌باغی، علی‌اصغر (1387)؛ «بازنمایی»، اندیشه گلستانه، ش 58، صص 41-37.
-      ویلیامز، کوین (1386)؛ درک تئوری رسانه، ترجمه قاسمیان، تهران: نشر ساقی.
-    یزدان‌پناه، کیومرث؛ خاتونی، مجتبی (1396)؛ «ظهور بازیگران جدید در عرصه ژئوپلیتیک و نقش رسانه‌های اجتماعی با تأکید بر تروریسم»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، دوره 8، ش 29، صص 16-7.
-      Bos, Daniel (2015); Answering the Call of Duty: The popular geopolitics of military-themed videogames, A thesis submitted for the degree of Doctor of Philosophy in the School of Geography, Politics and Sociology at Newcastle University.
-      Dittmer, Jason (2009); Popular Culture, Geopolitics, and Identity, Rowman & Littlefield Publishing Group.
-      Dittmer, Jason and Klaus Dodds (2008); "Popular Geopolitics Past and Future: Fandom, Identities and Audiences", Geopolitics, V 13, 2008.
-      Dittmer, Jason and Nicholas Gray (2010); Popular Geopolitics 2.0: Towards New Methodologies of the Everyday, geography compass, 2010.
-      Dodds, K. (2006); Popular geopolitics and audience dispositions: James Bond and the internet movie database (IMDb), Transactions of the Institute of British Geographers, 31(2), 116-130.
-      Dodds, Klaus (2006); Geopolitics: A very Short Introduction, 2nd edition, Oxford press, London.
-      Dodds, Klaus (2007); New Approaches in Critical Geopolitics, Routledge, London.
-      Dodds, Klaus (2015); Popular Geopolitics and the War on Terror, International Relation, 2015.
-      Gallie, W.B. (1952); Peirce and Pragmatism, Penguin Books.
-      Hall, S and Jhally, S. (2007); Representation and the Media, Media Education Foundation, Northampton.
-      Hoopes, James (1991); Peirce on signs: Writing on semiotic by CharlesSandres Peirce, The University of North Carolina press.
-      O´Tuathail & Dalby (1998); Rethinking geopolitics, Routledge, london.
-      O’Loughlin, John (2003); Geopolitical Fantasies, National Strategies and Ordinary Russians in the Post-Communist Era, Institute of Behavioral Science University of Colorado.
Sheriff, John. K. (1994); Charles Peirce's Guess at the Riddle: Groundfor Human Significance, Indiana University Press.