نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 کارشناسی‌ارشد ایران‌شناسی، فرهنگ و آداب‌ورسوم، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

با توجه به دغدغه‌های موجود درخصوص تنوع فرهنگی و مذهبی در جامعه‌ی ایران و پیامدهای ناشی از آن، این پژوهش به بررسی رابطه و نسبت گرایش به هویت ملی و دینی در میان جامعه‌ی زرتشتیان پرداخته است. هویتدینییکیازمهم‌ترینابعادهویت بوده که نقش تعیین‌کننده‌ایدرهویت‌یابیافرادایفامی‌کندوتقویتاینبعدازهویتمی‌تواند موجباتقوامسایرابعاد را فراهم آوردوچالشدراینحوزهمی‌تواندزمینه‌سازبحراندرسایرابعادهویت به‌خصوص هویت ملیشود.اینادعامخصوصاًدر جوامعیکهدین رکناساسیآنجامعهراتشکیلمی‌دهدموضوعیتبیشتریدارد. بر این مبنا، این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده که با روش پیمایشی و استفاده از ابزار پرسشنامه انجام‌گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، زرتشتیان استان‌های یزد و فارس بوده‌اند که به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی، تعداد 384 پرسشنامه پر شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که در میان جامعه زرتشتیان میزان گرایش به هویت دینی رابطه‌ی معناداری با میزان گرایش به هویت ملی دارد به‌گونه‌ای که در میان این جامعه همبستگی هویت دینی با ابعاد فرهنگی ـ تاریخی و سیاسی هویت ملی بالاتر بوده ولی میزان همبستگی ابعاد جغرافیایی ـ اجتماعی علیرغم معناداری در سطح کمتری است.

کلیدواژه‌ها

-      آذرگشسب، اردشیر (1372)؛ مراسم مذهبی و آداب زرتشتیان، چ 3، تهران: نشر فروهر.
-      اشیدری، جهانگیر (1335)؛ تاریخ پهلوی و زرتشتیان، چ 1، تهران: نشر هوخت.
-      پترسون، مایکل (1379)؛ عقلواعتقاددینی: درآمدیبرفلسفهدین، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
-      حاجیانی، ابراهیم (1379)؛ «تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه»، فصلنامه مطالعات ملی، س 2، ش 5، صص 228-193.
-      -------- (1388)؛ «نسبت هویت ملی با هویت قومی در میان اقوام ایرانی»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 9، ش 3 و 4، صص 164-143.
-      حاجیانی، ابراهیم؛ ایروانی، زهرا (1397)؛ «آینده‌پژوهی هویت ملی ایران در افق زمانی 1407»، فصلنامه مطالعات ملی، س 19، ش 4، صص 20-3.
-      خاکی، غلامرضا (1387)؛ روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه‌نویسی، تهران: انتشارات بازتاب.
-    ربانی، علی؛ رستگار، یاسر (1392)؛ «تحلیلی بر وضعیت هویت ملی و ابعاد شش‌گانه آن در بین شهروندان شهر اصفهان»، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، س 24، شماره پیاپی 50، ش 2، صص 20-1.
-      رئوفی، محمود (1389)؛ «مؤلفه‌های هویت دینی»، مجله دین و ارتباطات، س 17، ش 1 و 2، پیاپی 38-37، صص 112-91.
-      زاهد، سعید (1384)؛ «هویت ملی ایرانیان»، مجله راهبرد یاس، س 1، ش 4، صص 138-129.
-      سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1380)؛ روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، چ 2، تهران: انتشارات آگه.
-      سفیری، خدیجه؛ غفوری، معصومه (1388)؛ «بررسی هویت دینی و ملی جوانان شهر تهران با تأکید بر تأثیر خانواده»، مجله پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، ش 2، صص 27-1.
-      علیخانی، علی‌اکبر (1386)؛ مبانی نظری هویت و بحران هویت، چ 2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی.
-    قنبری، نوذر؛ حیدرخانی، هابیل؛ رستمی، مسلم (1395)؛ «بررسی رابطه بین هویت ملی و دینی با پایبندی به فرهنگ شهروندی در شهر کرمانشاه»، مجله مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، دوره 6، ش 19، صص 197-169.
-      قنبر‌ی‌برزیان، علی؛ همتی، رضا (1394)؛ «هویت دینی در جامعه ایرانی»، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، س 26، شماره پیاپی 59، ش 3، صص 138-117.
-    متقی، افشین؛ نامدارزاده، مسلم (1398)؛ «نسبتهویت مکان باکنش‌های تقسیمات سیاسی در فضا(مطالعه موردی: شهرستان کازرون)»، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، س 10، شماره پیاپی 37، صص 90-77.
-      Bilali, Rezarta, Iqbal, Yeshim, Çelik, Ayşe Betül (2018); "The role of national identity, religious identity, and intergroup contact on social distance across multiple social divides in Turkey", International Journal of Intercultural Relations, Volume 65, ELSEVIER: PP 73–85.
-      Burke, Peter (1991); "Identity Process and Social Stress", American Sociological Review, Volum 56, No. 6, PP 836-849.
-      Cronbach, Lee J. (1951); "Coefficient alpha and the internal structure of tests", Psychometrika, Volum 16, PP 297–334.
-      Eickelman, Dale F. (2015); Transnational Religious Identities (Islam, Catholicism, and Judaism): Cultural Concerns, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, Dartmouth College.
-      Furrow, James L, King, Pamela Ebstyne, White, K. Krystal (2004); "Religion and Positive Youth Development: Identity, Meaning, and Prosocial Concerns", Applied Developmental Science, Volume 8, Issue 1, PP 17-26.
-      Gefen, David, Straub, Detmar (2005); "A Practical Guide to Factorial Validity Using PLS-Graph: Tutorial and Annotated Example", Communications of the Association for Information Systems, Volume 16, PP 91-109.
-      Keiser, Steven Hartman (2015); "Religious identity and the perception of linguistic difference: The case of Pennsylvania German", Language & Communication, Volume 42, PP 125–134.
-      Makki, Muhammad, Ali, SaleemH, Van vuuren, kitty (2015); "Religious identity and coal development in Pakistan’:Ecology, landrights and the politics of exclusion", The Extractive Industries and Society, Volume 2, Issue 2, PP 276-286.
-      McCrone, David, Bechhofer, Frank (2008); "National Identity and Social Inclusion", Ethnic and Racial Studies, Volume 31, Issue 7, PP 1245-1266.
-      Rozycka, Joanna (2017); "Love thy neighbor? The effects of religious in/out-group identity onsocial behavior", Personality and Individual Differences, Volume 115, PP 7-12.
Smith, Anthony D. (1991); National Identity, University of Nevada Press, London: penguin.