نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکتری علوم سیاسی از دانشگاه تهران
چکیده
جامعه ایران از مشروطیت تا انقلاب اسلامی شاهد تلاطم‌های سیاسی پردامنه‌ای بوده است. بررسی ارتباط ساختار اجتماعی پیچیده ایران با این تلاطم‌ها، موضوع محوری این مقاله است. در بحث از ساختار اجتماعی، علاوه بر توجه به طبقات و شکاف‌های مرتبط با آن، نیروهای اجتماعی و شکاف‌های قومی ـ منطقه‌ای و ارتباط آنها با بحران ساخت سیاسی در حوادث مشروطیت، روی‌کارآمدن رضاخان، ملی‌شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی، مد نظر قرار گرفته است. به باور نویسنده، تلاطم‌های سیاسی متواتر را باید در ارتباط با ساختار اجتماعی چندپارچه و نیروهای ایدئولوژیک سیاسی برآمده از آن دید. بحث دیگر مقاله، مسأله جنبش‌های تودهای و ارتباط آن با ساختارهای اجتماعی و بحران‌های پیش‌گفته است. وقوع جنبش‌های مزبور از جمله نیازمند تضعیف همبستگی‌های اجتماعی و ایجاد گسست‌هایی در روابط ارگانیک درون و بین طبقاتی است. نگاهی به تحولات اجتماعی و روابط طبقاتی ایران معاصر نشان می‌دهد که در اثر برخی تحولات سریع اقتصادی و فرهنگی، چنین گسست‌های اجتماعی و طبقاتی در مقاطع متعدد روی داده است. این گسست‌ها نیز زمینه‌ساز وقوع جنبش‌های تودهای در مقاطع یادشده بوده است.
کلیدواژه‌ها
)